Według zasad współczesnej hepatologii nie obowiązuje już uniwersalna „ dieta wątrobowa”. Wynika to z postępów wiedzy medycznej w poznawaniu różnorodnych przyczyn chorób wątroby i mechanizmów którymi się rządzą. Wiedza ta pozwala jednak na coraz skuteczniejsze leczenie farmakologiczne niezbędnie uzupełnione optymalnym leczeniem żywieniowym.
Podstawy diety wątrobowej
- W przypadku jakiejkolwiek choroby wątroby obowiązuje absolutny zakaz spożywania alkoholu
- W przypadku przewlekłych chorób wątroby – nawet w sytuacji wyrównanej marskości wątroby stosuje się pełnowartościową dietę wg Piramidy Żywienia ze szczególnym zwróceniem uwagi na odpowiednią ilość pełnowartościowego białka różnego pochodzenia (mleko, twaróg, jogurt, kefir, ryby, drób, chude mięso) którego ilość winna wynosić 1-1,5g/kg masy ciała/dobę.
- Kaloryczność posiłków powinna odpowiadać normom przy jednoczesnym zmniejszeniu ilości spożywanych tłuszczów prostych z równoczesnym zwiększeniem spożycia węglowodanów będących nośnikiem energii.
- W zakresie rodzaju tłuszczów należy ograniczyć spożycie tych które zawierają nasycone kwasy tłuszczowe a zwiększyć zawierających jedno i wielonienasycone kwasy tłuszczowe (oliwa z oliwek, olej lniany, olej arachidowy, olej rybi). Obecność ich w diecie, oprócz korzystnego wpływu na procesy metaboliczne odbywające się w wątrobie, umożliwia prawidłowe wchłanianie się witamin A, D, E i K (które są rozpuszczalne w tłuszczach i których zdolność magazynowania w chorej wątrobie jest upośledzona).
- Należy jadać częściej ale umiarkowane ilości jedzenia (np. 5 drobniejszych posiłków w ciągu dnia). W przypadku marskości wątroby ma to być nawet 7 posiłków na dobę – ostatni późnym wieczorem (ok. g.22.00) a pierwszy wcześnie rano (ok. g.7.00). Ciężko chora wątroba traci zdolność odzyskiwania energii z magazynów glikogenowych co zaburza jej podstawowe procesy metaboliczne i zdolność regeneracji oraz prowadzi do hipoglikemii nocnej u chorego. Skrócenie przerwy nocnej bez posiłku na zapobiegać tej sytuacji.
- Sposób przyrządzania potraw ma znaczenie! Najlepsze jest gotowanie na parze, duszenie bez smażenia, pieczenie w folii lub w pergaminie.
- Zabrania się spożywania potraw smażonych i spalonych, mocno wędzonych oraz grillowanych.
- Zaleca się zwiększenie w diecie witamin C i E ( będących antyoksydantami) oraz witamin grupy B (niezbędnych w procesach metaboliczno-enzymatycznych, a będących w znacznym deficycie w sytuacji przewlekłych chorób wątroby – szczególnie w alkoholowej marskości wątroby)
- Zaleca się unikanie potraw wzdymających tj. warzyw kapustnych, strączkowych, cebulowych, buraków, gruszek, czereśni, śliwek. One same nie są szkodliwe dla wątroby lecz mogą powodować wzdęcia i i bóle brzucha.
- Zaleca się stosowanie przypraw ziołowych poprawiających smak potraw z jednoczesnym ograniczeniem soli kuchennej. W przypadku niewyrównanej marskości wątroby z wodobrzuszem i obrzękami spożycie soli jest zakazane w ogóle!
- Dozwolona jest herbata (czarna, zielona) oraz kawa naturalna (mająca wg ostatnich doniesień naukowych działanie wręcz hepatoprotekcyjne!)
- Zawartość podstawowych składników spożywanego jedzenia powinna wynosić około: 65g- 90g białka, 40g-50g tłuszczu, 345 g węglowodanów.
Okiem specjalisty
Dr n. med. Anna Zmarzły
“Leczenie żywieniowe musi być dopasowane indywidualnie do każdego pacjenta z uwzględnieniem charakteru patologii wątroby, czasu jej trwania, stadium zaawansowania i uszkodzenia oraz przy uwzględnieniu stopnia wydolności narządu jak i uwzględnieniu innych współistniejących schorzeń (cukrzycy, otyłości, chorób trzustki, żołądka, chorób jelit). Dla przykładu, proste stłuszczenie wątroby u pacjenta z nadwagą leczy się zupełnie inną dietą aniżeli u chorego wyniszczonego rozsianą chorobą nowotworową czy też ze skrajnie zaawansowaną alkoholową marskością wątroby. Inną dietą leczy się pacjentów ze schorzeniami metabolicznymi związanymi z przeładowaniem organizmu żelazem czy miedzią a zupełnie inaczej chorego z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby przy współistniejącej cukrzycy.“